Samen duurzaam in Den Bosch: hoe bewoners elkaar versterken voor een groene stad
In steeds meer buurten en wijken in Nederland nemen bewoners zelf het heft in handen om duurzamer te leven. Niet wachten tot de overheid alles regelt, maar gewoon beginnen — met een buurttuin, een tegelwipactie of een deelauto-initiatief. Ook in ’s-Hertogenbosch bruist het van de lokale energie. Maar hoe verbind je al die losse initiatieven zodat ze elkaar versterken? Ria Hilhorst en Gabbie van der Kroef van de Klimaatcoalitie Den Bosch gingen ermee aan de slag.
Een netwerk vol groene ideeën
De Klimaatcoalitie Den Bosch is een bont gezelschap van vrijwilligersgroepen- en organisaties: zo nemen Lokaal FNV, Milieudefensie, Grootouders voor het Klimaat, Extinction Rebellion en Zero Waste deel. Samen vormen ze een kerngroep die zich inzet voor een eerlijke en rechtvaardige klimaattransitie in de stad. Ria: “We weten dat er in Den Bosch ruim 110 bewonersinitiatieven bezig zijn met duurzaamheid. Van energie en vergroening tot circulariteit en mobiliteit. Iedereen doet iets, maar vaak naast elkaar. Wij wilden kijken wat er gebeurt als we die mensen bij elkaar brengen.”
Dat gebeurde op 17 september, toen meer dan veertig vertegenwoordigers van wijk- en buurtgroepen samenkwamen. “We wisten niet wat we moesten verwachten,” vertelt Gabbie. “Maar het was meteen een levendige avond. Mensen ontdekten hoeveel er al overal speelt in de hele gemeente, en hoe leuk het is om ervaringen te delen.”
Informeel maar niet vrijblijvend
De kracht van deze aanpak zit in het informele karakter. De Klimaatcoalitie is geen formele organisatie met statuten, maar een netwerk dat draait op betrokken vrijwilligers met een duidelijke missie. “Juist doordat we niet gebonden zijn aan regels of hiërarchie, voelen mensen zich vrij om aan te haken,” zegt Ria. “Tegelijkertijd is het niet vrijblijvend: we willen samen echt iets bereiken.”
De bijeenkomsten zijn bewust luchtig van toon. Geen eindeloze discussies, maar ontmoeting en plezier staan centraal. Zo begonnen ze de laatste avond met een ‘ontmoetingsbingo’, waarin deelnemers op zoek gingen naar anderen die bijvoorbeeld niet meer vliegen of graag wandelen. Gabbie: “Zo leer je elkaar op een andere manier kennen. En dat persoonlijke contact maakt het makkelijker om samen verder te denken.”
Van tegels wippen tot politiek gesprek
Het doel is niet om initiatieven te laten opgaan in één grote organisatie, maar om onderlinge verbinding te stimuleren. “Iedereen moet vooral doorgaan met wat hij of zij al doet,” benadrukt Ria. “Maar we nodigen mensen ook uit om verder te kijken. Van alleen een tuin vergroenen naar nadenken over de energievoorziening in de wijk, of meepraten met de gemeente over beleid.”
Dat contact met de gemeente is belangrijk. Tijdens de bijeenkomst presenteerde een beleidsambtenaar de hoofdlijnen van de nieuwe Nota Duurzaam, en ook de net aangestelde kwartiermaker duurzaamheid was aanwezig. “Dat was haar eerste openbare optreden,” glimlacht Gabbie. “Een mooi moment om kennis te maken met het brede netwerk.”
De samenwerking blijft bewust gelijkwaardig: de coalitie laat zich niet inkapselen door de gemeente, maar zoekt wel actief de dialoog. “Wij hebben onze eigen stem, maar we willen wel meebouwen aan beleid dat werkt voor bewoners,” zegt Ria.
Rechtvaardigheid als rode draad
Een belangrijk uitgangspunt van de Klimaatcoalitie Den Bosch is klimaatrechtvaardigheid. Niet iedereen kan zich duurzame keuzes veroorloven. Daarom organiseerden ze, naast de landelijke klimaatmars in Den Haag, ook een eigen Bossche klimaatmars. “Niet iedereen heeft het geld om naar Den Haag te reizen,” legt Ria uit. “Maar iedereen moet de kans krijgen om zijn stem te laten horen. Dat is ook rechtvaardigheid: duurzaamheid betaalbaar en bereikbaar maken voor iedereen.”
Het thema komt ook terug in de lokale energietransitie. Hoe zorg je dat huurders profiteren van isolatie zonder hogere huren? En hoe betrek je bewoners echt bij plannen voor warmtenetten? “Als je mensen vooraf betrekt, niet pas achteraf, win je enorm veel vertrouwen,” zegt Gabbie. “Mensen willen best meedoen, maar ze moeten wel weten dat hun stem telt.”
Samen leren en inspireren
De volgende stap is het verdiepen van de samenwerking. De coalitie plant twee bijeenkomsten per jaar, steeds met een nieuw thema. Daarbij draait het niet alleen om kennis, maar ook om inspiratie. “We willen dat mensen met energie naar huis gaan,” zegt Ria. “Dat ze denken: hé, dit kunnen wij in onze buurt ook!”
Andere steden tonen inmiddels belangstelling voor de Bossche aanpak. Gabbie: “Het advies dat wij geven? Houd het informeel. Zodra je alles gaat formaliseren, verlies je energie en spontaniteit. Begin gewoon, breng het netwerk in kaart, en organiseer iets leuks waar mensen graag op afkomen. De organisatoren denken na over de volgende stappen en doen daarover voorstellen aan het netwerk.”
Aan het einde van het gesprek haalt Gabbie een gedicht aan van Remco Campert dat precies samenvat waar het om draait:
‘Verzet begint niet met grote woorden,
maar met kleine daden.
Zoals een storm met zacht geritsel in de tuin…’
Ria knikt instemmend. “Dat is precies wat we hier doen. Met kleine daden groot verschil maken — samen, in onze eigen stad end e omliggende dorpen.”
Beluister hier het hele gesprek met Ria en Gabbie op Spotify.
Dit interview is onderdeel van het onderzoeksproject ‘Accelerating Just Climate Transitions in Urban Areas‘ van het Klimaatonderzoek Initiatief Nederland.